Gebietsûntwikkeling Achtkarspelen Súd

De Mieden, in bysûnder lânskip 

Underdiel fan de gebietsûntwikkeling is de natueropjefte dy't him konsintrearret yn De Mieden. De Mieden binne bysûnder, de natuer en skiednis fan it lân binne bot mei-inoar ferweve en noch oeral taastber. Op de hegere, sânige dielen sjogge jo houtsingels dy't it lânskip ferdiele yn lytsere romte en trochkykjes meitsje yn it lânskip. Dit neame we kûlissen (sjoch foto hjirûnder). Allinnich yn de hegere dielen (sânopdûkings, koppen). 

Yn dat gebiet komt grûnwetter út grutte djipte wei en fan de rânen fan de oangrinzjende sângrûnen ôf omheech. Dit wetter neame wy kwel. De gearstalling fan it kwelwetter ferskilt per plak. Dat soarget foar bysûndere en fariearre plantegroei. Troch de hichteferskillen is it in ôfwikseljend lânskip fan blomrike gerslannen, moerasboskjes en petgatten. Petgatten binne ûndjippe gatten yn de grûn dy't harren folje mei rein - of grûnwetter, saneamde wiete stikken. Guon plante - en bistesoarten kinne dêr groeie en libje.

In nije wize fan natuerûntwikkeling 

De gebietskommisje hat in plan foar it gebiet skreaun: De Mieden op syn moaist, op nei útfiering. Yn desimber 2020 is dit plan fêststeld troch de provinsje Fryslân. 

De measte plannen gean oer it folslein omfoarmjen fan gebieten ta natuer. Yn dit plan omskriuwt de kommisje in nije wize fan natuerûntwikkeling troch oergongsgebieten en kearngebieten oan te wizen. Wêrom dogge wy dat?

It werombringen fan de oarspronklike planten en bistesoarten 

Der is 130 hektare grûn reservearre foar 'oergongsgebieten'. In oergongsgebiet foarmet in oergong tusken it natuergebiet en it lânbougebiet dat der direkt njonken leit. Binnen de gebietsûntwikkeling Achtkarspelen Súd fersterkje wy it bioferskaat yn'e mande mei agrarysk gebrûk (natuerynklusive lânbou). In oergongsgebiet is in strook grûn dêr't krûde - en greidefûgelgerslân groeie kin. It soarget derfoar dat de planten en bisten dy't der fan oarsprong wiene, werom komme of bestean bliuwe kinne. Dêrtroch is de natuerlike omjouwing mear yn balâns (bioferskaat).

Doelen fan de oergongsgebieten: 

• Behearen as krûde - en greidefûgelgerslân.
• Ferbettering fan de wetterkwaliteit en it fêsthâlden fan reinwetter.
• Mear bioferskaat.
• Behâld fan feangrûn en ferminderje CO 2 - útstjit.

Utgongspunten kearngebieten 

Neist de oergongsgebieten steane yn it plan kearngebieten. In kearngebiet is in stik grûn dat binnen in NNN-gebiet leit en dat folslein bestimd is foar natuer.

Doelen fan de kearngebieten: 

• Ynrjochtsje as natuergebiet mei passend behear.
• It regeljen fan wetterbehear dat ôfstimd is op de natuer.
• Mear bioferskaat.
• Behâld fan feangrûn en ferminderje CO 2 - útstjit. 

De Provinsje soarget derfoar dat de kearngebieten en de oergongsgebieten binnen de begrinzing fan it Natuernetwurk Nederlân (NNN) bliuwe. It doel is om de maatregels út it plan “ De Mieden op syn moaist, op nei útfiering ” foar 1 jannewaris 2027 út te fieren.

De trije dielgebieten 

Der binne trije dielgebieten dy't falle ûnder de komplete gebietsûntwikkeling Achtkarspelen Súd: Drogehamstermieden, Reahel (Reahel) en Surchsumermieden (Tsjumermieden). Hjirûnder fertelle we mear oer elts dielgebiet en hokker wurksumheden we dêr dogge. Wat de lokaasje fan de kearngebieten en de oergongsgebieten binne, kinne jo fine yn de kaart ûnderoan dizze ynformaasje.

Drûgehamstermieden 

De Drûgehamstermieden lizze tusken it Prinses Margrietkanaal en Droegeham. It gebiet is 175 hektare grut en leit leger as de omlizzende sângrûnen. Hjirtroch komt der kwelwetter omheech. Kwel is kalk-en izerryk grûnwetter. Dit soarget foar ideale omstannichheden foar tal fan plante- en fûgelsoarten. Troch de kwel kin in part fan de Drogehamstermieden har ûntwikkelje ta wiet skraallân. Dit binne wiete healannen dy't net bedonge wurde, lykas blaugerslân en dotterblomhealannen. 

Maatregels yn dit gebiet binne:

• Untwikkelje wiete skraallannen (kearngebiet) en blomrike gerslannen (oergongsgebiet).
• Oanlizze fytspaad en rekreative foarsjennings oer de Hege Bult (lâns de rânen fan it natuergebiet nei de Hamsterpein).
• Werstelle en optimalisearje fan it wettersysteem, dat troch kwel fuorre wurdt.
• Kavelruil mei as doel de lânboustruktuer te ferbetterjen en de natuer optimaal ynrjochtsje te kinnen. 

It ynrjochtingsplan foar de Drogehamstermieden is klear. Wy wurkje no oan in konkrete wurkomskriuwing (in bestek). Utfiering fan de wurksumheden fynt plak yn 2026.

Reahel-East (Rohel-East) 

Op it stuit wurdt der wurke oan it ynrjochtingsplan foar it eastlike part fan Reahel (180 bunder). Doel is om dit dielgebiet om te foarmjen ta in flinke natuerkearn. It konsept ûntwerpplan is klear. Foardat dat definityf makke wurdt nimt de Gebietskommisje Achtkarspelen Súd earst de ynwenners en belutsenen mei yn de plannen. 

De ambysje yn dit dielgebiet is fochtich healân en wiete skraallannen yn de leechtes en op guon plakken moerasûntwikkeling. Op de Tjoelekop (sânkop) is al in soad ferbettere foar natuer en lânskip. Dochs sjogge wy ek hjir mooglikheden om it elzelânskip en de blomrike gerslannen te fersterkjen. Troch wetterhúshâldkundige maatregels te nimmen kin de natuer ferbettere wurde. Jo kinne dêrby tinke oan goede wetterregulearring troch: Wetteroanfier, wetterôffier, wetterberging, wetterynfiltraasje en wetterkwaliteit. 

 Maatregels yn dit gebiet binne:

• Easten - Oanpassen wetterhúshâlding (kearngebiet, sjoch kaartsje hjirûnder) en ûntwikkelje blomrike gerslannen (oergongsgebiet, sjoch kaartsje hjirûnder).
• Westen - Untwikkeling fan fochtige healannen, petgatten en blomryk greidlân yn it (kearngebiet) en ûntwikkeljen fan blomrike gerslannen (oergongsgebiet).
• Op de hegere dielen meitsje elzesingelstruktuer werom.
• Beleving kultuerhistoarje (û.o. mei kuier - en fytspaad) wêrûnder mooglik by De Tjoele.
• Kavelruil foar it frijmeitsjen natuergebieten en ferbetterjen lânboustruktuer. 

It ynrjochtingsplan wurdt op dit stuit omset yn in konkreet útfieringskader (bestek). Hjirfoar wurde de fergunningen oanfrege. De werklike útfiering set yn it neijier fan 2025 útein en rint troch oant yn 2026.

Reahel-West is klear

Dit part fan Reahel (152 bunder) is yn 2018 ynrjochte. Wat hawwe wy yn it westlike part dien? Om de kwel mear romte te jaan is de wetterhúshâlding oanpast en is it wetterpeil omheech gien. Yn it súdwestlik part is dat goed werom te sjen oan de fochtige healannen. Planten as de dotterblom en reidorchis en ek greidefûgels hâlde fan sokke gebieten. Yn it noarden fan Reahel-West wikselje petgatten, healannen en broekboskjes inoar ôf. It Mem Wedmanpaad is opknapt en der is in kuier - en fytsbrêge kaam tusken Reahel en de Twibaksmieden. De minsken út de omjouwing kinne no in moaie rûte kuierje of fytse.

Surhuzumermieden (Surhuizumermieden)

De Surhuzemermieden is 242 hektare grut en lient har poerbêst foar de ûntwikkeling fan fochtige healannen, greidefûgelgerslannen en op de hegere parten krûden en faunlike gerslannen. Yn it iepen, noardlik part binne hege oantallen greidefûgels. Yn it súdlik / súdwestlik part lizze perselen mei elzesingels en leechten dy't begroeid binne mei reid en broekbosk. It noardlik part kin mei de nije ynrjochting en troch de iepenheid fan it gebiet noch fierder útgroeie ta greidefûgelparadys. Om de Surhuzumermieden foarmje te kinnen ta natuergebiet, is it oanpassen fan de wetterhúshâlding nedich. Alle fûgels yn dit dielgebiet profitearje dêrfan. Algemiene greidefûgels lykas de ljip, skries en de strânljip en minder faak foarkommende soarten lykas de tjirk, wettersnip, fjildljurk en slob dêr ek fan profitearje. Benammen de plas-dras gebieten binne hjirfoar geskikt. 

Fierder lizze der rûnom de Surhuzumermieden noch folop kânsen foar lânboustruktuer-ferbettering en oare foarmen fan gebrûk yn de oergongsgebieten. Kavelruil helpt om dêr ynfolling oan te jaan. Agrariërs dy't belangstelling hawwe foar foarmen fan natuerynklusive lânbou kinne in stik grûn tadield krije yn de oergongsgebieten. Mei dizze ûndernimmers binne we yn petear. Lânboustruktuerferbettering spilet yn in grutter gebiet oangeande de dielgebieten in rol. 

Maatregels yn dit gebiet binne:

• Heabehear yn it Oanpassen wetterhúshâlding.
• Kavelruil.

Op dit stuit (maitiid 2025) wurdt de lêste hân lein oan de definitive ynrjochtingsplannen foar sawol it noardlike as it súdlike part fan de Surh-sumermieden. De ynrjochting fan it noardlike part wurdt yn de simmer/neijier fan 2025 útfierd. It súdlike part folget yn 2026.

Gebietskommisje

Yn opdracht fan de provinsje Fryslân wurket de gebietskommisje oan gebietsûntwikkeling Achtkarspelen Súd. De gebietskommisje bestiet út fertsjintwurdigers út de streek fan lânbou, natuer en rekreaasje.

Leden van de gebietskommisje:

• Frau. B. Nijboer, foarsitter
• Dhr. H.E. Lourens, sekretaris
• Dhr. R. Boersma
• Dhr. H. Vrijhof
• Dhr. H. Pilat
• Dhr. D. Hoeksma
• Dhr. R. Vriesema

Adviseurs:

• Dhr. J.D. van der Meulen - gemeente Achtkarspelen
• Dhr. E. IJzerdoorn - Wetterskip Fryslân