Finânsjes fan de provinsje Fryslân

Ynlieding

Fryslân is it plak dêr'tsto wennest, libbet en wurkest. 

Dêrom is it wichtich datst witst wat der spilet yn ús provinsje. As provinsje wolle wy yn'e mande mei dy wurkje oan in omjouwing dêr't minsken har thúsfiele en dêr't romte is foar elkoar. 

Alle jierren meitsje we in begrutting. Wat wolle wy berikke en hoe betelje wy dat? Yn dizze fideo nimme wy dy graach mei yn wat wy yn 2026 fan doel binne.

Ferfier en ynfrastruktuer 

Wy wolle dat, yn 2050, elkenien yn Fryslân feilich, flot en fossylfrij fan A nei B kin. 

Mei de fyts, bus, auto of boat. Dêrom ferbetterje we diken, brêgen en farwegen. En ynvestearje we yn iepenbier ferfier én mear romte foar de fyts.

Bygelyks yn Boalsert-west. Dêr meitsje we, tegearre mei de gemeente Súdwest-Fryslân, takom jier in ovonde mei twa fytstunnels. Dat soarget foar mear feiligens en in bettere trochstreaming.

Natuer en lânbou 

Wy hâlde fan it Fryske lânskip. En dat wolle wy beskermje en fersterkje. Dêrom wurkje wy gear mei boeren en doarpen oan ynnovative lânbou, natuerherstel en in leefomjouwing dy't takomstbestindich is.

Romte en klimaat

Hieltyd mear minsken wolle hjir wenje. Dat freget om ekstra wenningen, mar ek om tûke karren foar enerzjy, romte en natuer. Wy bouwe oan in provinsje mei plak foar elkenien, én foar in sûn klimaat en skjin wetter.

Ekonomy en maatskippij 

Fryslân is sterk as wy gearwurkje. Dêrom stypje wy ynwenners dy't sels oan de slach wolle mei harren doarp of buert. Fia it Iepen Mienskipsfûns, mar ek troch te ynvestearjen yn kultuer, it Frysk en in sirkulêre ekonomy. 

Ek wurde yn 2026 de ferkearsbuorden lâns de provinsjale diken twatalich. Yn it Nederlânsk en yn it Frysk. Sa wurdt it Frysk better sichtber yn ús omjouwing.

Bestjoer en organisaasje

Wy soargje dat ús organisaasje goed wurket en dat plannen ek echt útfierd wurde. Dat dogge wy mei dúdlike karren, gearwurking mei gemeenten en partners, en mei each foar wat der spilet yn de mienskip.

Ofsluting 

Dit is de begrutting foar 2026. Makke fóar Fryslân en méi Fryslân. 

Wolst mear witte? De hiele begrutting kinst fine op ús webside: Begroting 2026 | Fryslan

Want ús Fryslân... meitsje wy tegearre!

Audiodescriptie Begroting 2026

00:00 – 00:03: Iepeningsbyld fan de fideo mei it yntro fan Provinsje Fryslân. Klopjend pompeblêd en de tekst dy't yn byld fljocht.

00:03 – 00:10: It logo ferdwynt en in animearre kaart fan Fryslân ferskynt grut yn byld. Ut de kaart fan de provinsje poppen 3 rûne boltsjes op, dy't ynfolle binne mei in húshâlding dat mei in bal oersmyt, in man mei in oerhimd en aktetas en in frou dy't mei in koptelefoan en in boek op de grûn leit yn in ûntspannen hâlding.

00:10 – 00:13: De rûne boltsjes ferskowe nei de sydkanten fan de kaart en it pompeblêd út it logo fan de provinsje kloppet yn de midden fan de kaart wêrnei't it logo yn syn gehiel yn de kaart ferskynt.

00:13 – 00:22: De kaart ferdwynt en der ûntstiet in nij byld. Der komt in lânskip foar it ljocht, mei yn de eftergrûn in tal huzen, in tsjerkje, wynmûnen, beammen en in pear hege gebouwen. Der fleane fûgels troch de loft. De foargrûn is grien, wat tinken docht oan in greidlân. Dit gerslân wurdt trochkrúst troch trije grutte paden. Op ien fan de paden fyts ien persoan. Underwilens poppen der beammen, kij en bossaazjes op. Op'e foargrûn ferskine deselde persoanen as fan'e lânkaart. De man mei de aktetas, it gesin mei de bal en de frou lizzend mei in boek en koptelefoan.

00:22 – 00:26:Alle persoanen ferdwine. Tusken de paden yn groeit in bewegwizeringsboerd. It boerd is rôze, en der stiet “Wat wolle wy berikke?” In ûnderboerd hinget oan it boerd. Dêr stiet "Hoe betelje wy dat?".

00:26 – 00:34: It lânskip ferdwynt wer. Der ûntstiet in sirkel wêryn’t “2026” stiet. De sirkel wurdt in sirkeldiagram dêr't ferskate kleuren yn ûntstiet. Dizze kleuren jouwe de ûnderskate tema’s yn de begrutting wer. Alle kleuren, útsein de earste, rôze, ferdwine wer. 2026 feroaret yn “146,1 miljoen”. Der ûnder stiet no: “Ferfier en Ynfrastruktuer”.

00:34 – 00:39: Der komt in nij skerm yn byld. Der komt links yn byld in foarm fan in pompeblêd, dy't ynfolle wurdt troch in rûndraaide wrâldbol. Der omhinne stiet in grien bledsje. Derûnder stiet: “2050”. Oan de rjochterkant fan it byld steane no trije finkjes: “Feilich, flot en fossylfrij”.

00:39 – 00:41: Wer in nij byld ûntstiet. Hjir stiet in diagonale line, mei linksboppe in lokaasjepin A en rjochtûnder in lokaasjepunt B. De line is in stippelline mei in hobbel deryn. 

00:41 – 00:55: Neist de line foarmje him 4 rûntsjes. Yn dizze rûntsjes binne ferskate ferfiersmiddels te sjen. Yn it meast linker rûntsje in tandem dy't oer it fytspaad rydt. It rûntsje derneist in bus, dy't oer in dyk rydt. It rûntsje dêrnjonken in auto dy't oer in dyk rydt en yn it meast rjochter rûntsje in sylboat dy't oer it wetter lâns in dyk fart. Healwei ferdwynt de auto en ferskynt der in fytser yn dat rûntsje.

00:55 – 01:05: De rûntsjes en de line ferdwynt en der komt in kaart fan in krusing yn Boalsert yn byld. Dizze kaart is yn deselde styl as de rest fan de fideo foarmjûn en jout in krusing fan 4 diken wer. Under 2 fan dy diken wurde fytstunnels realisearre. By de diken lâns steane ferskate beammen en huzen yntekene.

01:05 – 01:08: It ûnderdiel Ferfier en Ynfrastruktuer ferdwynt en it sirkeldiagram mei de ferskate kleuren komt wer yn byld. No wurdt it griene flak útljochte. De sifers “173,1 miljoen” útljochte. Derûnder stiet "Natuer & Lânbou".

01:08 – 01:12: It kaartsje fan Fryslân komt yn byld, diskear yn it read. It kaartsje ferfoarmet him nei in pompeblêd yn deselde kleur read. Der wurdt útzoome, it pompeblêd wurdt lytser en der steane 2 hannen as in teken fan seine om hinne.

01:12 – 01:23: Underoan ûntstiet in grien fjild, mar in dyk der trochhinne. Oer de dyk rydt in trekker. De trekker rydt troch it byld, wêrtroch't it logo mei de seinige hannen út byld ferdwynt. Hy rydt by in tal huzen en beammen del. Boppe-yn byld ferskynt in lampke dêr’t by stiet “Ynnovative Lânbou”, dêrneist in bledsje mei de tekst “Natuerherstel” en dêrneist in eachje mei “Takomstbestindich”. It byld hâldt op, de trekker rydt it byld út en der stiet in boer mei in hoed en heafoarke yn byld.

01:23 – 01:26: It byld feroaret wer nei it sirkeldiagram. No wurdt donkerblau útljochte. "Romte en Klimaat" stiet derûnder. Yn it diagram stiet “62,2 miljoen”.

01:26 – 01:34: Der ûntstiet wer in lânskip. Dizze kear in lânskip mei huzen en beammen yn de eftergrûn en wolken dêrboppe. In griene foargrûn is te sjen. Der wurdt útzoome en der poppen yn'e foargrûn in soad dingen op. Wynmûnen, in grut sinnepaniel, huzen mei sinnepanielen, tankstasjons mei blêden op de pompen, in sylboat, blommen en in “Enerzjyhub”. Dit lêste is in soarte fan rûne lytse toer.

01:34 – 01:40: It byld skoot nei boppen, dêrby allinnich lucht en wolkens sichtber binne, Trije boltsjes te sjen. De meast linker mei in húske deryn en de tekst "Plak foar elkenien" derûnder. It middelste boltsje mei in lânkaart yn de foarm fan in pompeblêd deryn en de tekst “Sûn klimaat” derûnder en it rjochter boltsje in wetterdrip mei de tekst “Skjin wetter” derûnder.

01:40 – 01:44: It sirkeldiagram ferskynt wer. Dit kear wurdt it ljochtblauwe part útljochte. "85,2 miljoen", stiet deryn. Derûnder stiet “Ekonomy en Mienskip”.

01:44 – 01:58: Der komt in grut pompeblêd yn byld, dêr't yn ferskillende kleuren earmen mei hantsjes stekke. Dizze hannen gripe nei inoar en hâlde inoar fêst. Der komme twa hannen ekstra út, dy't inoar net fêsthâlde, mar de hân ophâlde. Op de iene hân leit it logo fan it Iepen Mienskips Fûns. De oare losse hân komt it wurd "Kultuer" by te stean. Der ûntsteane mear losse hannen wêrby ’t de wurden “It Frysk” en "Sirkulêre ekonomy” komme te stean.

01:58 – 02:11: De hannen ferdwine en it grutte pompeblêd komt wer yn byld. Yn it pompeblêd ûntstean allegearre linen, dizze moatte diken foarstelle. Der lâns dizze linen allegear ferkearsbuorden derop. Sawol Fryske as Nederlânske tekst op de buorden.

02:11 – 02:13: It sirkeldiagram ferskynt wer yn byld. Dizze kear wurdt it brune flaksje útljochte. Yn it diagram stiet no “24,2 miljoen”. Derûnder stiet: “Bestjoer en Organisaasje".

02:13 – 02:20: Der komt in ikoan yn byld. It is rûn en yn'e midden stiet in each. De râne liket op in tandwyl. Links fan it ikoan ûntstiet noch sa ’n ikoan, dizze mei in gloeilamp deryn. Rjochts ûntstiet in tredde ikoan, dy mei in finkje deryn. De tosktsjillen begjinne te draaien en draaie as in gehiel yninoar.

02:20 – 02:29: De kamrêden, de gloeilampe en it finkje ferdwine. Allinnich it each bliuwt stean. Links fan it each komt in grut blau blêd mei in skúf deryn. It skofke stiet op in krúske, mar wurdt troch in mûskskursor nei in finkje ferskood. Rjochts fan it each ûntstiet in grut giel flak. Yn dit flak binne 4 ferskillende kleuren hannen te sjen, dy't inoar yn it midden fêstpakke. Alle flakken skowe ynelkoar, mar fan de ikoanen bliuwt allinnich it each efter. Dy stiet no te midden fan de 3 grutte flakken. Under en boppe it each stiet de tekst: “Each foar de mienskip”.

02:29 – 02:38: It each ferdwynt en we swytse nei in folslein blauwe eftergrûn, wêrfan't op 'e foargrûn it sirkeldiagram wer ûntstiet. Yn it diagram stiet diskear: “Totaal útjeften 2026 € 637 miljoen”. Derûnder stiet “Begrutting 2026”.

02:38 – 02:47: It sirkeldiagram ferdwynt en it wurd: “Begrutting 2026” komt grut yn byld. Dêrboppe stiet in sykbalke mei dêryn: “fryslan. frl / begroting2026”.

02:47 – 02:55: It outro fan Provinsje Fryslân komt yn byld. In klopjend pompeblêd mei de tekst: “Provinsje Fryslân” derneist. De tekst: "Mei dy noch sterker!” derûnder.

Yn dizze ôfbylding wurdt de planning fan ferskate stikken oanjûn. Mei giele boltsjes wurdt oanjûn wannear't de behanneling fan dizze stikken yn Provinsjale Steaten is. 

Yn de stippele bûgde boppeste linen wurdt oanjûn wannear't de behanneling is fan:

• Ramtnota 2027 – jannewaris 2026
• Begrutting 2027 – novimber 2026
• Provinsjale steateferkiezings – maart 2027
• Bestjoersakkoart 2020 -2031 – juny 2027
• Begrutting 2028 – novimber 2027
• Ramtnota 2029 - juny 2028
• Begrutting 2029 – novimber 2028

Yn de ûnderste linen wurdt oanjûn wannear't de behanneling is fan:

• Jierstikken 2025 – july 2026
• Berap 2026 – septimber 2026
• Autorisaasjemomint 2026 – desimber 2026
• Jierstikken 2026 – july 2027
• Berap 2027 – septimber 2027
• Autorisaasjemomint 2027 – desimber 2027
• Jierstikken 2027 – july 2028
• Berap 2028 – septimber 2028
• Autorisaasjemomint 2028 – desimber 2028