Deimen

Deimen komme fan natuere net foar yn Fryslân. De harten dy't der no omrinne binne ûntsnapt út hartekampen en/of op in oare wize yn'e natuer telâne kommen. De bisten plantsje harren yntusken fuort yn de frije natuer en moatte beskôge wurde as wylde fauna. Deimen binne konform de wet beskerme lânseigen bisten. 

Deimen hawwe hjir amper natuerlike fijannen en plantsje har fluch troch wêrtroch't de populaasje groeien bliuwt. De grutte oantallen deimen soargje foar gefaarlike situaasjes op de dyk, se stekke bygelyks op ûnferwachte mominten oer. Benammen yn de hjerst, as de brûnstiid is én it earder tsjuster wurdt, kin dat foar gefaarlike situaasjes en oanridings soargje. Dy oerlêst wolle wy graach beheine, sadat it feilich bliuwt op de dyk. 

Los fan de gefaarlike situaasjes op de dyk soargje de deimen ek foar oare foarmen fan oerlêst. Sa ite se fan lânseigen planten, strûken en beammen, mar ek fan lânbougewaaksen en út tunen fan omwenners. Dy skea leit net te'n grûnslach oan it beslút ta ôfskot, mar sil de kommende jierren goed monitoard wurde. 

Der binne ferskate ûndersiken dien om te sjen yn hokker mate deimen oerlêst of gefaarlike situaasjes op de dyk feroarsaakje. Sa hawwe wy bygelyks dynamyske warskôgingsbuorden (foar oerstekkende deimen en reeën) lâns de Schoterlandsewei (N380) pleatst en binne der mottobuorden pleatst om minsken te warskôgjen. Ek binne snelheidsbeheinende maatregels naam. Fierder binne der bygelyks ûndersiken dien nei de effekten dy't deimen op beammen en strûken en oare planten en bisten hawwe. Sjoch ûnderoan dizze side. 

Tsjin it beslút om de Faunabeheereenheid in fergunning te jaan, binne inkelde beswieren en in foarlopige foarsjenning yntsjinne. De foarsjenningerjochter oardiele yn febrewaris 2025 dat de ûnderbouwing fan de fergunning noch net genôch wie. Nei oanlieding fan dy útspraak hat Deputearre Steaten (DS) de fergunning foar damhertbehear ynlutsen en ferfongen troch in nij beslút. Yn augustus 2025 hat de beswierskriftekommisje oardiele dat de provinsje de nije fergunning om de goede redenen ferliend hat en advisearre DS om de beswieren ûnbegrûne en/of net ûntfanklik te ferklearjen. GS hat besletten dat advys oer te nimmen. 

De partijen dy't beswier yntsjinne hawwe, hiene noch wol de mooglikheid om yn berop te gean en eventueel dêrby in foarlopige foarsjenning oan te freegjen. Der is wol berop ynsteld, mar gjin foarlopige foarsjenning oanfrege. De rjochtbank besjocht by de sitting en de beoardieling fan it berop oft de fergunning wol of net stânhâldt. Wannear't it berop behannele wurdt, is op dit stuit noch net dúdlik. De útfiering fan it behear hoecht net te wachtsjen oant de behanneling fan dit berop, wat betsjut dat it behear no fan 10 oktober ôf úteinsette kin.

It ôfskot mei wêze fan twa oeren foar sinne-opkomst oant twa oeren nei sinneûndergong. It behear wurdt benammen útfierd yn de skimer en op oare mominten wannear't der net in soad foarbygongers, rekreanten en minsken dy't hûnen útlitte binne. Yn praktyk sil in behearder it bosperseel ferlitte wannear't de earste kuierders de bosk yn geane. 

De ôfskot perioade foar de manlike bisten is it hiele jier rûn en foar de hindes en keallen is der yn de kreamperioade in skoantiid, tusken 31 maart en 1 septimber meie der gjin hindes en keallen sketten wurde. 

Dat binne de jagers/behearders dy't in jachtakte hawwe (in fergunning fan in floara- en fauna aktiviteit) fan de Wildbeheereenheid Aengwirden-Schoterland en dy't de ‘module damhert’ folge hawwe (dy't giet oer feilichheid en fersteuringsfrij behear fan deimen). Dizze minsken hawwe jierren ûnderfining en hawwe foar it krijen fan de jachtakte in lanlike oplieding folbrocht. De jachtaktehâlders brûke de machtiging yn har eigen jachtfjild of op terreinen dêr't se in grûnbrûkersferklearring foar yn har besit hawwe. Hja kenne dizze terreinen it bêste en witte hoe't de bisten har der gedrage en wat der yn de omjouwing spilet. 

De Faunabeheereenheid besjocht hoefolle deimen oft der sketten wurde moatte om de omfang en groei fan de populaasje te beheinen. Der meie 250 bisten yn it jier sketten wurde. 

Yn de maitiid fan 2025 binne der 839 deimen teld. Yntusken binne der nije kealtsjes berne en sille dat der mear wêze, nei skatting goed 1000. 

Der bliuwe seker noch deimen yn it gebiet rinnen. It doel fan dy fergunning is om de populaasje te stabilisearjen, wat betsjut dat de populaasjeomfang net lytser wurde sil.

Underdiel fan de fergunning is dat sike of ferwûne deimen ôfsketten wurde meie om se út harren lijen te ferlossen. Dy bisten sille ôfsketten wurde as troch de falwildafhanneler beoardiele wurdt dat dat needsaaklik is. Allinnich sike en ferwûne bisten ôfsjitte is net genôch om de populaasje te beheinen. Dêrom wurdt dêrneist ynset – benammen yn de earste jierren – op ôfskot fan hinden (froulike deimen) en har keallen. Sadree't dy oantallen wat ôfnaam binne, wurdt ek ynset op ôfskot fan de manlike deimen. 

De sûne deimen dy't sketten binne, wurde safolle as mooglik foar konsumpsje brûkt. 

Nee, yn oare gebieten is dat net it gefal. Dêr binne minder oanridings mei deimen as yn it gebiet Ketlik-Oranjewâld.

Wol is it sa dat de Faunabeheereenheid en de Wyldbehearienheden in fergunning hawwe om deimen dy't ferwûne of siik binne út harren lijen te ferlossen en ôf te sjitten. Dat jildt foar hiel Fryslân. 

Alle jagers dy't ôfskot plege yn dit gebiet moatte in training ('module damhert') folge hawwe. Dy is ûnder oare rjochte op feiligens. By it sjitten nimt de jager hieltyd in tige romme feilichheidsgrins yn acht oangeande bygelyks minsken, hûnen en fee. De jager sjit net as er net absolút wis is dat er it skot feilich nimme kin. 

Jo kinne gewoan kuierjen bliuwe yn it bûtengebiet. De jagers hâlde yn de gaten wannear't der minsken yn it gebiet kuierje. Is dat it gefal, dan sille se gjin ôfskot plege oant it wer rêstich is yn dat gebiet. 

De provinsje is ferantwurdlik foar it meitsjen fan belied en it ferlienen fan fergunningen foar it behear fan deimen. De Faunabeheereenheid Fryslân docht de útfiering fan dat belied. Dat dogge se op basis fan in faunabehearplan. Oan sa'n plan foar it behear fan deimen foar langere tiid, wurdt wurke. De útfiering dêrfan leit by de Wbe. 

Dat kin streekrjocht fia de webside fan de FBE: https://fbefryslan.nl/meld-schade-of-overlast/ of fia de knoppen op dizze side. 

Dan kinne jo kontakt opnimme mei it Klantkontaktsintrum fan de provinsje Fryslân: 058 - 292 59 25 of provincie@fryslan.frl.