Natuerfreonlik isolearje
Isolearje is de earste stap nei ferduorsuming. It ferleget de enerzjyrekken en ferheget it wenkomfort. Mar wisten jo dat troch it isolearjen fan wenningen geregeld fûgels of flearmûzen fersteurd of deamakke wurde? Soarten dy't wy yn stêden en doarpen hurd nedich hawwe, mar no hieltyd seldsumer wurde. Ut de Omjouwingswet wei is it needsaak om soks foar te kommen.
Feroaringen yn wurkwize natuerfreonlik isolearje
Fan it neijier fan 2025 ôf feroarje der in tal saken yn de wurkwize om natuerfreonlik isolearje. Dat hat te krijen mei in nije metoade (eDNA) fan it Ryk wêrtroch't de hjoeddeistige wurkwizen juridysk en ekologysk sjoen net mear hâldber binne. De provinsje Fryslân hat dêrom op 7 oktober 2025 besletten om op te hâlden mei de lanlike wurkwize Natuerfreonlik isolearje (NVI) en tydlik op te hâlden mei it ôfjaan fan fergunningen yn it ramt fan it pre-soartemanagementplan (pre-SMP). Hjirûnder lêze jo mear oer de feroaringen troch dit beslút.
Nije metoade eDNA
Om kwetsbere flearmûzen te beskermjen, hat it Ryk yn de omjouwingswet opnommen dat bedriuwen, persoanen en ynstânsjes, ûnder betingsten, eDNA ûndersyk útfiere meie by isolaasje fan de spoumuorre om fêst te stellen oft har hjir ferbliuwplakken fan flearmûzen befine. As der by dit ûndersyk gjin DNA fan flearmûzen oantroffen wurdt, mei de spoumuorre fuortendaliks isolearre wurde. As der wol DNA fan flearmûzen oantroffen wurdt, is oanfoljend ûndersyk nedich.
Foar mear ynformaasje oer eDNA, ûnder hokker betingsten dit tapast wurde mei en oare in soad foarkommende fragen, besjoch ús Q&A.
Wurkwize Natuerfreonlik Isolearje net mear tastien
Sûnt 2024 wurket de provinsje mei de lanlike wurkwize Natuurvriendelijk Isoleren (NVI). By dizze wurkwize is der gjin kompleks ekologysk ûndersyk of fergunningtrajekt nedich, as ynwenners dy ferduorsumje wolle in sertifisearre isolaasjebedriuw ynskeakelje. De betingst dêrby is dat de wurksumheden neffens de lanlike wurkwize NVI útfierd wurde. It Ryk wol dizze wurkwize legalisearje, mar hat ús witte litten dat dit juridysk en ekologysk sjoen net mooglik liket te wêzen. Om dy reden hat de provinsje Fryslân besletten dizze wurkwize net mear ta te stean.
Op dit stuit gjin pre-Soartenmanagementplan
Dêrneist hâldt de provinsje Fryslân op, tydlik, mei de metoade fan it pre-Soartenmanagementplan (pre-SMP). Mei dizze metoade kinne gemeenten foar harren hiele gebiet in oerkoepeljende fergunning krije, wêrtroch't it, yn de measte gefallen, net mear nedich is om per wenning of gebou in ekologysk ûndersyk útfiere te litten. Troch de ynfiering fan de eDNA-metoade troch it Ryk, is de pre-SMP-metoade juridysk sjoen net mear hâldber. Wy ûndersykje op dit stuit, tegearre mei de oare provinsjes en it Ryk, op hokker wize it dochs mooglik is om dizze metoade op in goede wize te brûken, neist de eDNA-metoade. Oant dat dúdlik is, is it ôfjaan fan gemeentlike pre-SMP-fergunningen tydlik net mooglik.
Wat kin der op dit stuit wol as it giet om isolearjen?
Der binne noch hieltyd mooglikheden om te isolearjen en te ferduorsumjen. Sa kin flierisolaasje gewoan trochgean, lykas binnenmuorre-isolaasje en it pleatsen fan isolaasjeglês. Ek spoumuorre-isolaasje is mooglik salang't der gjin eDNA fan flearmûzen fûn is. In oersjoch fan wat der op dit stuit krekt mooglik is en wat net, fine jo yn ûndersteand dokumint.
Foar de oare isolaasjeaktiviteiten is in wiidweidiger trajekt nedich. Hjirûnder lizze wy jo út hokker stappen oft jo hjirfoar nimme moatte en hokker wurkwize mooglik binne.
Undersyk
Foar it beskermjen fan soarten is it wichtich om by it isolearjen net ûnnedich bisten te deadzjen of te fersteuren en harren ferbliuwplakken net oan te taasten. It isolearjen fan gebouwen moat dêrom op in natuerfreonlike wize barre. Dat betsjut dat der ûndersyk dien wurde moat nei beskerme soarten dy't yn it gebou wenje (nammentlik húsmosken, jarrekwellen en flearmûzen).
Dat hoecht net ta skea te gean fan jo komfort of nivo fan isolaasje.
Troch de goede maatregels te nimmen kinne jo dy bisten by it isolearjen beskermje. Hjirby binne trije dingen wichtich:
- Undersyk oft der bisten oanwêzich binne yn jo wenning, spoumuorre en of dak(râne).
- Foarkom dat der bisten deamakke of ferwûne wurde.
- Soargje derfoar dat oanwêzige ferbliuwplakken net ferlern gean.
Omjouwingsfergunning
As út it ûndersyk bliken docht dat beskerme bistesoarten oanwêzich binne, is yn de measte gefallen in omjouwingsfergunning foar in floara- en fauna-aktiviteit nedich. Jo gemeente kin hjirby helpe. De provinsje hat foech foar fergunningferliening, tafersjoch en hanthavening. De FUMO hâldt, yn opdracht fan de provinsje, tafersjoch op de natuerbeskerming.
Mear ynformaasje oer soarteynformaasje oer soartebeskerming en it fergunningsproses fine jo hjir.
Fryske gemeenten kinne subsydzje krije foar it opstellen fan sa'n soartemanagementplan. Ek is der subsydzje beskikber foar it realisearjen fan alternative ferbliuwplakken foar kwetsbere soarten.
Meaer ynformaasje oer subsyszje foar gemeenten
Soartemanagementplan – omjouwingsfergunning foar de hiele gemeente
De provinsje en gemeenten binne hurd oan de slach om Soortenmanagementplannen (SMP) op te stellen. Mei in SMP kin in omjouwingsfergunning foar in floara - en fauna-aktiviteit foar de hiele gemeente oanfrege wurde. Op dizze wize wurdt it isolearjen fan wenningen mooglik makke sûnder dat de wenningeigener neier ekologysk ûndersyk útfiere hoecht te litten.
Planning
It duorret sa'n twa jier om in SMP te meitsjen. Besjoch hjir de planning foar it meitsjen fan in SMP en it oanfreegjen fan in gemeentlike omjouwingsfergunning.
Yn de tuskentiid koene gemeenten in tydlike omjouwingsfergunning – in pre-SMP fergunning – oanfreegje foar de doer fan it SMP-ûndersyk. Mei dizze pre-SMP fergunning koene gemeenten in bepaald persintaazje fan harren wenten isolearje litte troch yn it foar it ferwachte ferlies fan ferbliuwplakken te kompensearjen.
Gefolgen fan tydlik ophâlden mei it pre-SMP
t beslút om tydlik op te hâlden mei it ôfjaan fan pre-SMP fergunningen, soarget derfoar dat in soad isolaasjewurksumheden fergunningplichtich binne. Foar (wenningeigeners yn) gemeenten dy't al yn it besit binne fan in pre-SMP fergunning feroaret der neat. Foar wenningeigeners yn gemeenten dy't noch gjin pre-SMP fergunning hawwe binne der de folgjende mooglikheden:
- Foar spoumuorre-isolaasje kin gebrûk makke wurde fan de erkende maatregel eDNA, wêrby't nei in negative útslach direkt isolearre wurde kin.
- By in positive útslach (fan it eDNA-ûndersyk) én foar alle oare isolaasjewurksumheden moat (oanfoljend) ekologysk ûndersyk en mooglik in regulier fergunningtrajekt folge wurde, salang't der gjin gemeentlike fergunning op basis fan in soartemanagementplan (SMP) ôfjûn is, wêryn't dat regele is.
Wolle jo oan de slach mei isolearjen? Gean dan nei by jo gemeente oft hja al yn besit binne fan in (pre)-SMP fergunning.
Oan'e slach mei Natuerfreonlik Isolearje
Kontakt
Hawwe jo fragen oer natuerfreonlik isolearjen of binne jo ynteressearre yn in SMP? Nim dan kontakt mei ús op. Dat kin fia wnb@fryslan.frl of telefoanysk: 058- 292 59 25
Dokuminten
Hawwe jo problemen mei de lêsberens? Dan kinne jo in formulier ynfolje of belje mei it Klantkontaktsintrum. Sy helpe jo graach fierder.