Fan 2026 ôf nij bachelorprogramma Frysk yn Grins
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG), het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de provincie Fryslân tekenen op 10 juli een convenant waardoor het vanaf september 2026 weer mogelijk wordt om een volledig bachelorprogramma Fries te volgen in Groningen.
Taal libbet as er sprutsen, lêzen en bestudearre wurdt. Yn ûnder oare de Twadde Keamer en troch de KNAW is geregeld wiisd op it belang fan ûnderwiis en ûndersyk nei de Fryske taal en kultuer op universitêr nivo. Yn de ôfrûne jierren stie dat ûnder druk. Deputearre Eke Folkerts: “It Frysk kin net sûnder in akademyske kop. Mei it konvenant ynvestearje wy as oerheid mei-inoar yn it lêste part fan de trochgeande learline. Dêrmei jouwe wy ynfolling oan ús mienskiplike soarchplicht én oan de ôfspraken út de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer. ’
Bachelorprogramma
It nije bachelorprogramma Fryske taal en kultuer set yn septimber 2026 útein by de Letterenfakulteit fan de Ryksuniversiteit Grins. Dekaan Thony Visser: “We zijn heel blij met de opzet van dit volwaardige, duurzame en toegankelijke bachelorprogramma. Hiermee krijgt de Friese taal en cultuur weer een meer prominente plek in het wetenschappelijk onderwijs.”
Yn de bachelor bestudearje takomstige studinten de Fryske taal en kultuer, mar ek it lânskip en de maatskippij fan Fryslân. It bachelorprogramma Frysk rjochtet him net allinnich op it oanlûken fan ‘haadfakkers’, mar ek op in gruttere groep byfakstudinten. Visser: “Ons doel is om zo veel mogelijk studenten in aanraking te laten komen met de wetenschappelijke beoefening van deze prachtige taal en rijke cultuur. We introduceren daarom naast het bachelorprogramma ook een universitaire minor. Deze minor is voor alle studenten van de hele universiteit toegankelijk.”
Offisjele taal
Frysk is in offisjele taal yn Nederlân. Yn de wet stiet dat it Ryk en de provinsje Fryslân in mienskiplike ferantwurdlikheid en soarchplicht hawwe foar de Fryske taal en kultuer. Ienris yn ‘e fjouwer jier meitsje Ryk en provinsje Fryslân dêrom ôfspraken oer hoe’t se mei-inoar de Fryske taal en kultuer beskermje en befoarderje kinne. Yn de lêste edysje (de BFTK 2024 -2028) binne ek ôfspraken makke oer de middels dy't beskikber steld wurde foar de ûntwikkeling en it behâld fan in bachelor Frysk. Yn neifolging fan makke ôfspraken presintearje de partijen op 10 july it “Konvenant oangeande de gearwurking tusken it Ministearje fan Underwiis, Kultuer en Wittenskip, it Ministearje fan Ynlânske Saken en Keninkryksrelaasjes, Provinsje Fryslân en de Ryksuniversiteit Grins foar de organisaasje, befoardering en it yn stân hâlden fan in folweardich, duorsum en tagonklik wittenskiplik bachelorprogramma Fryske taal en kultuer”.
Trochrinnende learline
It bachelorprogramma dat op 10 july presintearre wurdt en it byhearrende ûndersyk meitsje de trochrinnende learline Frysk kompleet. Dy learline stiet sintraal yn Taalplan Frysk 2030, it projekt dêr’t provinsje Fryslân mei ûnderwiis- en taalynstellings wurket oan in sterker plak fan it Frysk op alle ûnderwiisnivo’s. Fan de foarskoalske opfang oant en mei de earste- en twaddegraads learare-opliedings fan NHL Stenden en it wittenskiplik ûnderwiis.
Studinten kinne nei it ôfsluten fan it akademyske bachelorprogramma ynstreame yn in masterprogramma yn de rjochtingen skiednis, media stúdzjes, taalwittenskippen, erfgoed en fansels de akademyske learare-oplieding Frysk. Visser: “Voor het koesteren en bevorderen van academisch talent op het gebied van de Friese taal en cultuur willen we regelmatig promotietrajecten en postdoctorale projecten inrichten. Dit doen we natuurlijk zo veel mogelijk in samenwerking met andere onderwijs- en kennisinstellingen die het Fries bevorderen.”