Alde Feanen

Natuurgebied de Alde Feanen ligt midden in de provincie Fryslân en valt binnen drie gemeenten: Smallingerland, Leeuwarden en Tytsjerksteradiel. Het bestaat voor een groot deel uit laagveenmoeras met meren, veenplassen, petgaten, trilvenen, rietlanden, hooilanden en moerasbossen. Het natuurgebied heeft zeldzame flora en fauna. Daarom is het aangemerkt als Natura 2000 gebied en onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Het is ook onderdeel van Nationaal Park De Alde Feanen.

De Alde Feanen is een natuurgebied waarin meerdere functies samenkomen: water, landbouw, natuur en recreatie. Het streven is dat deze functies elkaar geen overlast bezorgen, maar juist naast en met elkaar bestaan. Binnen de gebiedsontwikkeling Alde Feanen zijn en worden maatregelen uitgevoerd die zowel de natuur als de beleving van de Alde Feanen versterken.

Op deze webpagina leest u meer over de ontwikkelingen binnen de gebiedsontwikkeling Alde Feanen. Wat is er al uitgevoerd en wat komt er nog? Verder leest u meer over de taken van de gebiedscommissie en wie er in zitten.

Een man in een oranje hesje staat in een weiland te prikken met een stok. Op de achtergrond staat zijn werkbus

Archeologisch onderzoek Polder Siderius

Vanaf 30 januari wordt door Antea Group een archeologisch veldonderzoek uitgevoerd in polder “Siderius”. Dit is het gebied tussen de Alle Om ‘e Slachte, Koaidyk en Feansterdyk.

In het gebied is een zandrug aanwezig en ook in het veen zijn in het vooronderzoek verhogingen vastgesteld die in vroegere tijden bewoond kunnen zijn. Er kunnen zich vindplaatsen bevinden uit de periode mesolithicum – neolithicum (op de zandrug), en vindplaatsen vanaf de late middeleeuwen (in het veen).

Met dit veldonderzoek gaan we op zoek naar sporen van mogelijke bewoning. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek kan worden bepaald of vervolgonderzoek nodig is.

Juli 2023: 4e module in concept gereed: 36 hectare nieuwe natuur

Het plangebied van de 4^e module is eigendom van de provincie Fryslân en is gelegen tussen de de Koaidyk en Alle om 'e Slachte. In juli 2023 waren de plannen voor de concept 4 ^e module in concept gereed. Doel is de verdroging van de Alde Feanen tegen gaan door verhoging van het waterpeil. Verder realiseren we hiermee een natuurverbinding tussen het moerasgebied ten noorden van Earnewâld en de Jan Durkspolder. Tijdens de inloopavond van 5 september is het plan toegelicht en konden vragen worden gesteld en suggesties worden gedaan. Tot 17 september 2023 was er gelegenheid te reageren op de 4e uitvoeringsmodule.

Verwerken reacties op de 4e module

In september/oktober 2023 worden de reacties verwerkt en met een antwoord opgenomen in de reactienota. Dit kan leiden tot aanpassingen van de 4e uitvoeringsmodule. De gebiedscommissie stelt in oktober 2023 de 4e uitvoeringsmodule definitief vast en biedt deze vervolgens aan aan het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Fryslân met het verzoek de (al gereserveerde) financiële middelen beschikbaar te stellen. Het streven is in 2024 te starten met de fysieke uitvoering van de plannen op de locatie.

Nieuwsbrief

Lees de meest recente nieuwsbrief van juli 2023 over de laatste ontwikkelingen.

Wilt u op de hoogte blijven van nieuws rondom de gebiedsontwikkeling? Meldt u aan voor de digitale nieuwsbrief.

Aanmelden nieuwsbrief

Functieverandering: van landbouw naar natuur

Een belangrijk onderdeel van de gebiedsontwikkeling is de omvorming van landbouwgrond naar natuur binnen de daarvoor begrensde gebieden in het NNN. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door aankoop of ruiling van grond. Maar eigenaren kunnen ook zelf kiezen voor omschakeling naar natuur, de zogenaamde functieverandering. Dit gebeurt altijd vrijwillig. Een eigenaar bepaalt zelf of hij hieraan mee wil werken of niet.

Klik hier om de afbeelding te vergroten.

Een kaart van het gebied Natuurnetwerk Nederland waarin landbouwgrond omgevormd wordt tot natuurgrond — Kaart: Plangebied gebiedsontwikkeling Alde Feanen

Het begon met het Raamplan Herinrichting Alde Feanen in 2004

De Herinrichtingscommissie maakte tussen 1997 en 2004 het Raamplan Herinrichting Alde Feanen in opdracht van de provincie Fryslân. Gedeputeerde Staten stelde het in 2004 vast. In het Raamplan staat wat de doelen voor het gebied zijn en wat de gewenste maatregelen zijn om de doelen te behalen. De opdracht van Gedeputeerde Staten aan de gebiedscommissie was: Ontwikkel een volwaardig laagveenmoeras dat aangestuurd wordt door een optimaal waterbeheersysteem. Binnen dit systeem moet ruimte zijn voor recreatief medegebruik. De gebiedscommissie voert het raamplan uit door het in stukken op te delen. Deze onderdelen heten uitvoeringsmodules.

Een kaart waar de vier modulegebieden op zijn weergegeven

Eerste uitvoeringsmodule: It Pettebosk

De eerste uitvoeringsmodule (2008) bestond uit de aanleg van het natuureducatiebos It Pettebosk. Dit is een stukje natuur binnen De Alde Feanen met een speelbos met rietvelden, speelweide en moerasbos. Eigenlijk is het de Alde Feanen in het klein zodat kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met de natuur. In de natuurspeeltuin is een uitdagende route uitgezet voor kinderen met verschillende touwbruggen, klimpalen en een survivalbaan.

Tweede uitvoeringsmodule: Petgaten, vaarwegen en wandelpaden

In de tweede uitvoeringsmodule (2010-2014) zijn er nieuwe petgaten ten noorden en noordoosten van Earnewâld gekomen. In totaal zuivert nu zo’n 400 hectare aan moeras- en petgaten het water vanuit de Friese boezem. Verder waren de maatregelen gericht op het verminderen van verdroging, nieuwe mogelijkheden voor natuurontwikkeling, waterpeilen op maat en waterberging en waterkwaliteit. Daarnaast zijn de vaarwegen voor kleine recreatievaart uitgebreid en zijn bestaande wandelpaden opgeknapt.

Het inrichtingsplan voor de tweede module

Derde uitvoeringsmodule: tegengaan verdroging

Ook in de derde uitvoeringsmodule (2014-2023) is het tegengaan van verdroging van het bijzondere laagveen in de Alde Feanen een belangrijk doel. Behoud en verdere ontwikkeling van de bestaande natuurgebieden staat centraal. En daarnaast voorzieningen die het mogelijk maken om van het gebied te genieten. De derde uitvoeringsmodule omvat bijna 600 hectare en is nu in uitvoering. Op de kaart hieronder worden de maatregelen in het kort beschreven. Voor meer informatie kunt u het rapport inzien.

Kaart derde uitvoeringsmodule toegelicht — Kaart: Modulekaart gebiedsontwikkeling Alde Feanen

Klik hier voor een grote afbeelding

Derde uitvoeringsmodule film

Derde uitvoeringsmodule: werk in de zomerpolders gereed

Impressie van werkzaamheden in de zomerpolders

Regio Deal Zuidoost Friesland

Een Regio Deal is een samenwerking tussen Rijk en regio om de kracht van de regio te versterken. De afspraken zijn ook vastgelegd in een overeenkomst, “de dealtekst Regio Deal Zuidoost Friesland”, tussen ministeries, gemeente, Wetterskip en de provincie Fryslân.

In deze Regio Deal wordt ingezet op het versterken van de pijlers “vitale kernen” en “veerkrachtig landschap”. In het gebied worden al verschillende werkzaamheden uitgevoerd om de natuur te versterken en te beleven via de uitvoeringsmodules. Met de co-financiering van deze Regiodeal investeren we in meer mogelijkheden voor recreatieve beleving in de vorm van land- en waterrecreatie en verkeersveiligheid voor bezoekers.

Naast waterhuishoudkundige maatregelen, wordt ook een wandelroute verbeterd en de kanoroute verlegd. Verder komt er een vogelkijkhut aan de zuidzijde, zodat vogels bekeken en gefotografeerd kunnen worden met de zon in de rug. Voor de vogelkijkhut komt een vogeleiland, zodat de beleving van de natuur nog dichterbij komt. De brug bij Westersanning is inmiddels vervangen. De weg daar naar toe is recent geasfalteerd en voorbij de brug wordt de weg ook opgeknapt. Er is een Otterduiker gemaakt onder de weg Headammen. Deze weg wordt opnieuw ingericht zodat het veiliger is voor wandelaars, fietsers en 'overhalende' kanoërs. Tot slot wordt het parkeerterrein bij de brug over de Headamsleat beter ingericht.

Meer informatie

LIFE+ project ‘Booming Business’

Met financiering uit het LIFE+ project ‘Booming Business’ zijn sinds 2013 maatregelen uitgevoerd, met name gericht op de verhoging van de waterkwaliteit en natuurwaarden in de Alde Feanen. In totaal heeft ca. 220 hectare een kwaliteitsimpuls gekregen, verdeeld over een aantal verschillende inrichtingsmaatregelen.

De resultaten zijn anno 2023 goed zichtbaar. Het meest in het oog springen het terugdringen van de bebossing van veenmosrietlanden, het ontwikkelen van onderwatervegetatie in verschillende petgaten en het stimuleren van rietgroei in voormalige landbouwpolders.

Gebiedscommissie Alde Feanen

De gebiedscommissie Alde Feanen adviseert in opdracht van de provincie Fryslân over de inrichting van het gebied en de uitvoering. In de commissie zitten vertegenwoordigers van natuurbescherming, waterschap, recreatie en landbouw, samen met afgevaardigden van de provincie Fryslân en de gemeenten Smallingerland en Tytsjerksteradiel. Hierbij is afstemming met de inwoners en ondernemers in het gebied van groot belang.

De leden van de gebiedscommissie zijn:

Mevr. A. Rispens, (onafhankelijk) voorzitter;
Mevr. M. van der Steeg, secretaris (namens de provincie Fryslân);
Dhr. A. Veldboom (namens recreatie);
Dhr. S. Alkema (van It Fryske Gea namens Friese Milieu Federatie);
Dhr. J. Tjeerdsma (namens LTO Noord);
Dhr. J. van der Velde (adviseur Wetterskip Fryslân);
Dhr. M. Bosloper (adviseur gemeente Tytsjerksteradiel);
Dhr. W. Jans (adviseur gemeente Smallingerland).

Samenwerkingspartners

In het gebiedsproject de Alde Feanen werkt provincie Fryslân samen met Wetterskip Fryslân, de gemeenten Tytsjerksteradiel, Smallingerland en Leeuwarden, It Fryske Gea, Friese Milieu Federatie en LTO Noord.

Communicatie

De gebiedscommissie vindt het belangrijk de streek te betrekken bij het vormen van de plannen. Zo hebben commissieleden contact met hun achterban, worden er nieuwsbrieven verzonden en inloopbijeenkomsten georganiseerd voor belangstellenden. Direct betrokken grondeigenaren en pachters worden uitgenodigd voor een individueel gesprek.

Contact

Heeft u vragen over gebiedsontwikkeling Alde Feanen? Dan kunt u het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân telefonisch bereiken op telefoonnummer 058 - 292 59 25, of een mail sturen naar provincie@fryslan.frl.

Document

Heeft u problemen met de leesbaarheid? Dan kunt u een formulier invullen of bellen met het Klantcontactcentrum. Zij helpen u graag verder.