Alde Feanen ligt in het midden van de provincie Fryslân en valt binnen drie gemeenten: Smallingerland, Leeuwarden en Tytsjerksteradiel. Het bestaat voor een groot deel uit laagveenmoeras met meren, veenplassen, petgaten, trilvenen, rietlanden, dotterbloemhooilanden en moerasbossen. Het gebied kent zeldzame flora en fauna. Daarom is het aangemerkt als Natura 2000 gebied en onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), voorheen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Bovendien is het onderdeel van het Nationaal Park De Alde Feanen.

Alde Feanen is een mooi en veelzijdig gebied waarin meerdere functies samenkomen: water, landbouw, natuur en recreatie. Het streven is dat deze functies elkaar geen overlast bezorgen, maar juist naast en met elkaar bestaan. Binnen de gebiedsontwikkeling zijn dan ook maatregelen gekozen die de natuur en de beleving van de Alde Feanen versterken.

Op deze webpagina kunt u meer lezen over de gebiedsontwikkeling Alde Feanen. Welke werkzaamheden zijn er al uitgevoerd en welke plannen zijn er nog, wat zijn de taken voor de gebiedscommissie en wie zitten er in de commissie. Daarnaast wordt er kort stilgestaan bij de samenhang met de Regio Deal Zuidoost Friesland en de uitvoering van het LIFE+ project ‘Booming Business’, die inmiddels min of meer is afgerond.

Raamplan Herinrichting Alde Feanen

De Herinrichtingscommissie maakte tussen 1997 en 2004 het Raamplan Herinrichting Alde Feanen in opdracht van de provincie Fryslân. Gedeputeerde Staten stelde het in 2004 vast. In het Raamplan staat wat de doelen voor het gebied zijn en wat de gewenste maatregelen zijn om de doelen te behalen. De opdracht van Gedeputeerde Staten aan de gebiedscommissie was: Ontwikkel een volwaardig laagveenmoeras dat aangestuurd wordt door een optimaal waterbeheersysteem. Binnen dit systeem moet ruimte zijn voor recreatief medegebruik. De gebiedscommissie voert het raamplan uit door het in stukken op te delen. Deze onderdelen heten uitvoeringsmodules.

De eerste en tweede uitvoeringsmodule zijn afgerond. De derde uitvoeringsmodule is nu in uitvoering en de vierde is in voorbereiding. Om alle maatregelen uit het Raamplan te realiseren kan er daarna nog opnieuw een module voorbereid worden. Verderop in de tekst staat informatie over de uitvoeringsmodules.

Functieverandering

Een belangrijk onderdeel van de gebiedsontwikkeling is de omvorming van landbouwgrond naar natuur binnen de daarvoor begrensde gebieden in het NNN. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door aankoop of ruiling van grond, maar ook kunnen eigenaren zelf kiezen voor omschakeling naar natuur, de zogenaamde functieverandering. Binnen de gebiedsontwikkeling wordt gewerkt op basis van vrijwilligheid. Dat betekent dat een eigenaar zelf bepaald of hij hieraan mee wil werken of niet.

Klik hier om de afbeelding te vergroten.

Een kaart van het gebied Natuurnetwerk Nederland waarin landbouwgrond omgevormd wordt tot natuurgrond
Kaart: Plangebied gebiedsontwikkeling Alde Feanen

Eerste uitvoeringsmodule: It Pettebosk

De eerste uitvoeringsmodule (2008) bestond uit de aanleg van het natuureducatiebos It Pettebosk. Dit is een stukje natuur binnen De Alde Feanen met een speelbos met rietvelden, speelweide en moerasbos. Eigenlijk is het de Alde Feanen in het klein zodat kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met de natuur. Door de natuurspeeltuin is er een uitdagende route uitgezet voor kinderen met verschillende touwbruggen, klimpalen en een survivalbaan.

Tweede uitvoeringsmodule: Petgaten, vaarwegen en wandelpaden

In de tweede uitvoeringsmodule (2010-2014) zijn er nieuwe petgaten ten noorden en noordoosten van Earnewâld gekomen. In totaal zuivert nu zo’n 400 hectare aan moeras- en petgaten het water vanuit de Friese boezem. Verder waren de maatregelen gericht op het verminderen van verdroging, nieuwe mogelijkheden voor natuurontwikkeling, waterpeilen op maat en waterberging en waterkwaliteit. Daarnaast zijn de vaarwegen voor kleine recreatievaart uitgebreid en zijn bestaande wandelpaden opgeknapt.

Derde uitvoeringsmodule: tegengaan verdroging

Ook in de derde uitvoeringsmodule (2014-2023) is het tegengaan van verdroging van het bijzondere laagveen in de Alde Feanen een belangrijk doel. Behoud en verdere ontwikkeling van de bestaande natuurgebieden staat centraal. En daarnaast voorzieningen die het mogelijk maken om van het gebied te genieten. De derde uitvoeringsmodule omvat bijna 600 hectare en is nu in uitvoering. Op de kaart hieronder worden de maatregelen in het kort beschreven. Voor meer informatie kunt u het rapport inzien. 

Kaart: Modulekaart gebiedsontwikkeling Alde Feanen

Klik hier voor een grote afbeelding

Er is ook een filmpje gemaakt:

Document

Wat nog rest

Nadat de uitvoering van de derde module gereed is, is het grootste deel van het Raamplan gerealiseerd. Een deel van het gebied, noordoostelijk van Earnewâld, is dan nog niet ingericht. Zoals bij het onderwerp Functieverandering al is aangegeven werkt de gebiedscommissie op basis van vrijwilligheid en een gebied kan pas omgevormd worden als die eigenaar mee wil werken aan functieverandering, of door verkoop of door particulier natuurbeheer. Inmiddels is er een deel van het gebied aangekocht en is de commissie gestart met de voorbereiding voor een vierde uitvoeringsmodule.

De vierde uitvoeringsmodule richt zich primair op herstel en versterking van het N2000 gebied en daarnaast ook op de ontwikkeling van natuurwaarden binnen het gebied. Voor 67 hectare ten noordoosten van Earnewâld, tussen de Koaidyk en de Alle-om-e-Slachte en de naastgelegen Koloanjes, zijn doelstellingen op het gebied van natuurontwikkeling. In de praktijk betekent dat aanpassingen in de waterhuishouding om de juiste condities te krijgen voor natuur. Recreatief medegebruik wordt onder voorwaarden toegestaan in de natuur; een wens is een wandelverbinding tussen de Koaidyk en Alle-om-e-Slachte. Bij alles dient rekening gehouden te worden met de effecten op de omgeving, zowel op de naastgelegen natuurgebieden als ook op de landbouwgronden, wegen en gebouwen.

In het plangebied ligt ook het erf en de gebouwen van een voormalig landbouwbedrijf. Onderdeel van de planvorming is onderzoek naar de toekomstmogelijkheden voor deze gebouwen. Welke bestemming past hier het beste en onder welke voorwaarden kan dit verkocht worden.

Deze module zit op dit moment in planvormingsfase. Zodra de plannen uitgewerkt zijn wordt de informatie op deze webpagina aangevuld. Direct betrokkenen worden in die periode ook nader geïnformeerd.

Regio Deal Zuidoost Friesland

In de Regio Deal werkt Zuidoost Friesland aan het versterken van de pijlers vitale kernen en veerkrachtig landschap. Rijk en regio investeren gezamenlijk 30 miljoen in de regio Zuidoost Friesland, in de zogenoemde Regio Deal. Gebiedsontwikkeling Alde Feanen ontvangt ook geld vanuit de Regio Deal, voor maatregelen die ervoor zorgen dat er een veerkrachtig landschap ontstaat; een landschap waarin de biodiversiteit van het veenlandschap verder wordt versterkt.

In het gebied worden in het kader van de gebiedsontwikkeling al verschillende werkzaamheden uitgevoerd om de natuur te versterken en ook om de natuur te beleven. Naast deze maatregelen is er behoefte aan nog meer mogelijkheden voor recreatieve beleving in de vorm van land- en waterrecreatie en zijn er wensen voor verbetering van de verkeersveiligheid. De Regiodeal biedt hiervoor extra mogelijkheden. Zo zijn er maatregelen uitgewerkt voor aanpassingen aan het wegprofiel van de Wolwarren. Met het doel de verkeersveiligheid te verbeteren en meer aan te sluiten bij de cultuurhistorische uitstraling. Verder worden voorzieningen voor het verbeteren van het parkeren voorgesteld nabij de Headammen en in de Jan Durkspolder komt een vogeleiland, krijgt de geplande vogelkijkhut een upgrade en worden de wandelpaden verbeterd. De weg noordelijk van de Jan Durkpolder zal ook aangepakt worden, zodat een goede ontsluiting hier ook in de toekomst mogelijk blijft. Tot slot wordt er gewerkt aan een pakket dat voorlopig ‘Waterrijk Westersanning’ wordt genoemd. Het doel hiervan is versterking van biodiversiteit in combinatie met onderzoek en informatievoorziening.

Hierover is in november 2021 een filmpje gemaakt:

Kijk voor meer informatie op www.regiodealzuidoostfriesland.nl(eksterne link)

LIFE+ project ‘Booming Business’

Het LIFE+ project ‘Booming Business’ is een samenwerking tussen provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden, It Fryske Gea, STOWA en Wetterskip Fryslân. Met verschillende maatregelen moet ‘Booming Business’ zorgen voor behoud en herstel van de natuur in De Alde Feanen. Ook verbetert het de bevaarbaarheid voor recreanten. Dit project is tot stand gekomen met een financiële bijdrage van LIFE+, het financieringsinstrument van de Europese Unie voor het in stand houden van Natura-2000 gebieden. Het project is gestart op 3 september 2013 en is inmiddels, op enkele administratieve handelingen na, afgerond.

Gebiedscommissie

In opdracht van de provincie Fryslân adviseert de gebiedscommissie over de inrichting van het gebied en de uitvoering. In deze commissie zitten vertegenwoordigers van natuurbescherming, waterschap, recreatie en landbouw, samen met afgevaardigden van de provincie Fryslân en de gemeenten Smallingerland en Tytsjerksteradiel. Hierbij is afstemming met de inwoners en ondernemers in het gebied van groot belang.

De leden van de gebiedscommissie zijn:

  • Mevr. A. Rispens, voorzitter
  • Mevr. M. van der Steeg, secretaris
  • Dhr. A. Veldboom
  • Dhr. J. van der Velde
  • Dhr. S. Alkema
  • Dhr. J. Tjeerdsma
  • Dhr. D. Visser
  • Dhr. W. Jans.

Samenwerkingspartners

De provincie Fryslân werkt binnen dit project samen met Wetterskip Fryslân, de gemeenten Tytsjerksteradiel, Smallingerland en Leeuwarden, It Fryske Gea, Friese Milieu Federatie en LTO Noord.

Communicatie

Het is belangrijk om de streek te betrekken bij het vormen van de plannen. Zo hebben commissieleden contact met hun achterban, worden er nieuwsbrieven verzonden en organiseert de gebiedscommissie inloopbijeenkomsten voor belangstellenden, waar men de plannen kan bekijken en wensen in kan brengen. Direct betrokken grondeigenaren en pachters worden uitgenodigd voor een individueel gesprek.

Wilt u op de hoogte blijven van nieuws rondom de gebiedsontwikkeling? Meldt u aan voor de digitale nieuwsbrief.

Aanmelden nieuwsbrief

Document

Heeft u problemen met de leesbaarheid? Dan kunt u een formulier invullen of bellen met het Klantcontactcentrum. Zij helpen u graag verder. 

Contact

Heeft u vragen over gebiedsontwikkeling Alde Feanen? Dan kunt u het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân telefonisch bereiken op telefoonnummer 058 - 292 59 25, of een mail sturen naar provincie@fryslan.frl.