De provincie Fryslân is verantwoordelijk voor verdere ontwikkeling van het Natuurnetwerk Nederland (NNN, voorheen EHS). Achtkarspelen Zuid is hierbij een van de vele gebiedsontwikkelingsprojecten in de provincie Fryslan. In dit gebied werken we aan het verbeteren van de biodiversiteit en landbouwstructuur en het verder ontwikkelen van recreatie. Gebiedsontwikkeling Achtkarspelen Zuid ligt in het oosten van Fryslân en maakt onderdeel uit van de Friese Wouden. De oppervlakte is ongeveer 5.400 hectare.

Onderdeel van de gebiedsontwikkeling is de natuuropgave die zich concentreert in De Mieden. De Mieden zijn bijzonder. De natuur en geschiedenis van het land zijn sterk met elkaar verweven en nog overal tastbaar. In dit gebied komt grondwater vanuit grote diepte en vanaf de randen van de aangrenzende zandgronden omhoog. Dit is kwel. De samenstelling van het water varieert per plek. Dit zorgt vervolgens weer voor zeer bijzondere en gevarieerde plantengroei. Door de hoogteverschillen in het gebied is het een gevarieerd landschap van bloemrijke graslanden, petgaten en moerasbosjes.

Op deze webpagina kunt u meer lezen over de gebiedsontwikkeling Achtkarspelen Zuid. Deelgebieden zijn Drogehamstermieden, Reahel en Surhuizumermieden. De ontwikkeling van dit gebied krijgt vorm middels een nieuwe visie op natuurinrichting. Verderop op deze pagina staat meer informatie over deze visie, de deelgebieden en de maatregelen die hier uitgevoerd worden. Tenslotte hebben we voor u op een rijtje gezet wat de gebiedscommissie doet en wie de leden van de commissie zijn.

Een nieuwe manier van natuurontwikkeling

In december 2020 is het plan “De Mieden op zijn mooist, op naar uitvoering”, geschreven door de gebiedscommissie, vastgesteld. Het plan presenteert een alternatief voor de inrichting als natuurgebied. Waar maatregelen zich normaliter volledig focussen op omvorming tot natuur, wordt in het plan 130 hectare gereserveerd voor zogenaamde ‘overgangsgebieden’. Deze overgangsgebieden, het woord zegt het al, markeren de grens van het deel dat als natuur wordt ingericht naar de rand van het gebied.

In de overgangsgebieden staat het creëren van kruiden- en weidevogelgrasland centraal. Het gaat hier om versterking van de biodiversiteit met agrarisch gebruik (natuurinclusieve landbouw). Naast de overgangsgebieden kent het plan kerngebieden, die worden ingericht als natuurgebied. Doelstelling is om de maatregelen uit het plan “De Mieden op zijn mooist, op naar uitvoering” voor 1 januari 2025 te realiseren.

Document

Heeft u problemen met de leesbaarheid? Dan kunt u een formulier invullen of bellen met het Klantcontactcentrum. Zij helpen u graag verder. 

Uitgangspunten kerngebieden en overgangsgebieden

Doelen van de kerngebieden:

  • Inrichten als natuurgebied met passend beheer
  • Waterbeheer afgestemd op natuur
  • Meer biodiversiteit
  • Behoud van veengrond en verminderen CO2-uitstoot

Doelen van de overgangsgebieden:

  • Beheren als kruiden- en weidevogelgrasland
  • Waterbeheer ondersteund natuur in kerngebieden
  • Meer biodiversiteit
  • Behoud van veengrond en verminderen CO2-uitstoot

Het projectgebied

Het in te richten gebied binnen gebiedsontwikkeling Achtkarspelen Zuid bestaat uit:

  • Drogehamstermieden
    Grootte: 175 hectare
  • Reahel
    Grootte: 332 hectare
  • Surhuizumermieden
    Grootte: 242 hectare
     

Verder deelgebieden genoemd.

Een kaartje van het gebied waarin tevens de kern- en overgangsgebieden gemarkeerd zijn:

Een overzichtskaart met daarin de kerngebieden en de overgangsgebieden aangegeven

Drogehamstermieden

Drogehamstermieden ligt tussen het Prinses Margrietkanaal en Drogeham. Het gebied ligt lager dan de omliggende zandgronden. Hierdoor komt er kwelwater omhoog. Kwel is kalk- en ijzerrijk grondwater. Dit zorgt voor ideale omstandigheden voor tal van planten- en vogelsoorten. Dankzij de kwel kan een deel van de Drogehamstermieden zich ontwikkelen tot nat schraalland. Dit zijn natte hooilanden die niet bemest worden, zoals blauwgrasland
en dotterbloemhooilanden.

Maatregelen in dit gebied zijn:

  • Ontwikkelen natte schraallanden (kerngebied) en bloemrijke graslanden (overgangsgebied).
  • Aanleggen fietspad en recreatieve voorzieningen over de Hege Bult (langs de randen van het natuurgebied naar de Hamsterpein).
  • Herstellen en optimaliseren van het kwel gevoed systeem.
  • Kavelruil.

Reahel

Het westelijk deel van Reahel (125 hectare) is in 2018 ingericht. Om de kwel meer ruimte te geven is de waterhuishouding aangepast en het waterpeil omhoog gegaan. In het zuidwestelijk deel is dit goed terug te zien aan de vochtige hooilanden. Planten als de dotterbloem en rietorchis, maar ook weidevogels houden van zulke gebieden.

In het noorden van Reahel-West wisselen petgaten, hooilanden en broekbosjes elkaar af. Het Mem Wedmanpad is opgeknapt en er is een wandel- en fietsbrug gekomen tussen Reahel en de Twizelermieden zodat de mensen uit de omgeving een mooie route kunnen maken.

We verkennen of het oostelijk deel van de polder (180 hectare) met kavelruilen en afspraken tot een robuuste natuurkern omgevormd kan worden. Ambitie is vochtig hooiland en natte schraallanden in de laagtes, bloemrijke graslanden op de Tjoelekop en op enkele plekken moerasontwikkeling. In het gebied kan door waterhuishoudkundige maatregelen de natuur verbeterd worden. Ook op de Tjoelekop, waar al veel is verbeterd voor natuur en landschap, zijn enkele maatregelen mogelijk ter versterking van het elzenlandschap en bloemrijke graslanden.

Een foto van bovenaf gemaakt door een drone. Hier staan graslanden onderverdeeld in vlakken en omzoomd door bomen.
Hier worden elzensingels versterkt en bloemrijke graslanden verder ontwikkeld.

Maatregelen in dit gebied zijn:

  • Aanpassen waterhuishouding in het oosten (kerngebied)[1] en ontwikkelen bloemrijke graslanden (Overgangsgebied).
  • Ontwikkeling van vochtige hooilanden, petgaten en bloemrijk grasland in het westelijke deel (kerngebied) en ontwikkelen van bloemrijke graslanden (Overgangsgebied).
  • Beleving cultuurhistorie (o.a. met wandel- en fietspaden) waaronder mogelijk De Tjoele.
  • Kavelruil ten behoeve van het vrijmaken natuurgebieden en landbouwstructuur.

Surhuizumermieden

De Surhuizumermieden leent zich uitstekend voor de ontwikkeling van vochtige hooilanden, weidevogelgraslanden en op de hogere delen kruiden en faunarijke graslanden. In het open, noordelijk deel zijn hoge aantallen weidevogels. In het zuidelijk/zuidwestelijk deel liggen percelen met elzensingels en laagten die zijn begroeid met riet en broekbos.

Het noordelijk deel kan met de inrichting en door de openheid van het gebied nog verder uitgroeien tot weidevogelparadijs. Voor het omvormen tot natuurgebied is het aanpassen van de waterhuishouding nodig. Naast de meer algemene weidevogels zoals de kievit, grutto en de scholekster zullen minder algemeen voorkomende soorten zoals de tureluur, watersnip, veldleeuwerik en slobeend hier ook van profiteren. Met name de plas-dras gebieden zijn hiervoor heel geschikt.

Verder liggen er rondom de Surhuizumermieden nog volop kansen voor landbouwstructuur-verbetering en andere vormen van gebruik in de overgangsgebieden.

Maatregelen in dit gebied zijn:

  • Aanpassen waterhuishouding.
  • Beleving cultuurhistorie (o.a. met wandelpaden).
  • Kavelruil.

Landbouwstructuurverbetering speelt echter in een groter gebied rondom de deelgebieden een rol.

Gebiedscommissie

In opdracht van de provincie Fryslân werkt de gebiedscommissie aan gebiedsontwikkeling  Achtkarspelen Zuid. De gebiedscommissie bestaat uit vertegenwoordigers uit de streek van de landbouw, natuur en recreatie.

Leden van de gebiedscommissie:

  • Mevr. B. Nijboer, voorzitter
  • Dhr. J.P. Tjaden, secretaris
  • Dhr. R. Boersma
  • Dhr. H. Vrijhof
  • Dhr. H. Pilat
  • Dhr. D. Hoeksma
  • Dhr. R. Vriesema

Adviseurs:

  • Dhr. J.D. van der Meulen
  • Dhr. Y. Faber

Samenwerkingspartners

De provincie Fryslân werkt binnen dit project samen met de gemeente Achtkarspelen, Wetterskip Fryslân, Friese Milieu Federatie, LTO Noord, Staatsbosbeheer en Noardlike Fryske Wâlden.

Contact

Heeft u vragen over gebiedsontwikkeling Achtkarspelen Zuid? Dan kunt u het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân telefonisch bereiken op telefoonnummer 058 - 292 59 25, of een mail sturen naar provincie@fryslan.frl.