KPI-doelsturing: kin it tûker?

Doelsturing in de landbouw en het werken met Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) is één van de speerpunten in de Maatregelpakketten Landelijk Gebied - pakket Landbouw. We bereiden een algemene subsidieregeling voor die in 2026 wordt opengesteld. Hiermee kunnen deelnemende boeren op basis van hun bedrijfsresultaat beloond worden. Om deze regeling zo goed mogelijk invulling te geven, zijn er in het najaar van 2025 in Fryslân vier pilots gepland, in samenwerking met een aantal collectieven. Doel hiervan is om de KPI-monitor voor melkvee en akkerbouw, waar de afgelopen tijd volop aan gewerkt is, eerst te testen.

Veel belangstelling

Vanuit de collectieven is er veel belangstelling om mee te draaien in deze pilots. Collega's Thomas Veenstra en Frida de Vries zijn hiervoor het aanspreekpunt en hebben samen met Jacob Wassenaar een aantal bijeenkomsten van collectieven bezocht: de Waadrâne, Baarderadiel, Westergo en ELAN (in Zuidoost-Friesland), om meer te vertellen over het doel van de pilots en hoe dit eruit komt te zien.

Mogelijke indicatoren  

Na het draaien van de pilots tot en met circa maart 2026 en rapportage in april, is het doel om in de loop van 2026 een subsidieregeling open te stellen, waarbij boeren op basis van hun prestaties rondom emissiereductie, circulariteit, water, klimaat, dierenwelzijn en natuur beloond kunnen worden.
De regeling wordt opengesteld voor de collectieven. Deze starten een project op rondom het werken met KPI’s en voeren dit uit. Boeren die mee willen doen, kunnen zich bij het collectief in hun gebied melden. Ook niet-leden kunnen meedoen aan de monitor. Deelnemende boeren krijgen daarmee meer inzicht in hun bedrijfsresultaten en handvaten om deze (nog meer) te verbeteren.

Waar het kan sluiten we aan bij de KPI's van het bedrijfsleven en andere overheden, daarnaast zijn we ook erg geïnteresseerd in gebiedsspecifieke KPI's.

Constructief meedenken  

KPI’s stellen een boer in staat om meer handelingsperspectief te hebben in zijn of haar bedrijf. Vervolgens kun je voor de KPI’s beloond worden door overheden, marktpartijen of de samenleving. Daarbij is borging van data erg belangrijk, net als de integraliteit van de KPI’s waarop beloond wordt. Het is niet alleen belangrijk om te weten of prestaties daadwerkelijk gehaald zijn, maar ook dat er zo weinig mogelijk afwenteling heeft plaatsgevonden op milieu, klimaat, of op het eigen bedrijfsresultaat. 
 

Werken met KPI’s betekent niet dat de boer het nooit goed kan doen. Integendeel, deze werkwijze kan aan de buitenwacht laten zien hoe lastig het is om in de breedte van het bedrijf goed te kunnen scoren op bijvoorbeeld klimaat, stikstof, dierenwelzijn of circulariteit. Daarom is de vraag ook niet aan de boer of hij/zij het goed doet, maar of het tûker kan!

Planning Fryske Monitor Tûk Buorkjen 

De provincie ondersteunt haar boeren graag, en werkt op volle toeren aan meer handelingsperspectief voor de sector via KPI’s, een proefperiode met pilots en vervolgens het openstellen van een beloningsregeling voor alle boeren in 2026. We doen dit onder de noemer van de Fryske Monitor Tûk Buorkjen.  

We zijn nu in de afrondende fase van gesprekken over de invulling van de pilots, die zoals het nu staat in november gaan draaien. We houden u op de hoogte over het vervolg, over de planning van de regeling en openstelling van de monitor Tûk Buorkjen.