Ganzen

Fryske guozze-oanpak

De ganzenpopulatie in Fryslân is sterk gegroeid door bescherming, door de aanleg van natte natuur en door eiwitrijk gras in de landbouw. De keerzijde hiervan is vraatschade. De provincie betaalt jaarlijks €10 miljoen aan vergoedingen.

Uit een evaluatie in 2017 bleek dat de ganzenschade in drie jaar sterk was toegenomen. In de Fryske Guozze-oanpak 2017-2020 werd bepaald dat Fryslân fors zou inzetten op beperking van de schade. Gedeputeerde Staten hebben dit beleid verlengd tot 2023.

Beschermen

Wilde ganzen zijn beschermd. De aanpak bestaat daarom uit bescherming én schadebestrijding. Beschermen gebeurt door het instellen van foerageergebieden en het handhaven van rust op ganzenslaapplaatsen. Fryslân telt 21.000 hectare foerageergebied.

Verder gelden maxima voor het aantal ganzen dat per jaar bij het verjagen mag worden afgeschoten. Gedeputeerde Staten stellen dit aantal jaarlijks vast. Momenteel gaat het om 25.000 kolganzen per jaar, 100.000 brandganzen en 25.000 grauwe ganzen.

Bestrijden

Bestrijding van schade gebeurt door grondgebruikers en jagers ruime mogelijkheden te geven om ganzen - buiten de foerageergebieden - te verjagen. Hierbij mag een deel van de vogels dus worden afgeschoten, binnen de kaders van de Wet natuurbescherming.

Het doel is beperking van de vraatschade met 5 tot 10 procent per jaar. Dat doel wordt nog niet gehaald. Wel stabiliseert het aantal ganzen al enige jaren.

Soorten ganzen

De Fryske guozze-oanpak heeft betrekking op drie soorten ganzen; de brandgans, de grauwe gans en de kolgans (zie afbeeldingen van links naar rechts). Het opzettelijk doden en verstoren van deze soorten is wettelijk verboden. De Wet Natuurbescherming biedt de mogelijkheid om een vrijstelling of ontheffing te krijgen. Daardoor is bij de verjaging ondersteunend afschot mogelijk.

Nieuw beleid

Momenteel is nieuw ganzenbeleid in de maak voor de periode na 2023. Uitgangspunt is de startnotitie die Provinciale Staten in april 2022 hebben vastgesteld. Een belangrijke verandering is dat PS grondgebruikers, eigenaren en jagers meer mogelijkheden geven om lokaal te bepalen hoe de ganzenschade kan worden bestreden.

Lokale samenwerking

Momenteel buigt een regiegroep zich over het nieuwe beleid. Hierin zitten de belangrijkste grondgebruikers, boeren en terreinbeherende organisaties. De regiegroep doet voorstellen voor het nieuwe beleid en legt die voor aan een klankbordgroep. Daarin zitten andere betrokken partijen, zoals de jagersverenigingen, de dierenbescherming en de BFVW.

Aanpak standganzen

Voor de standganzen is volgens PS een intensievere aanpak nodig. Vooral de populatie grauwe ganzen groeit en veroorzaakt steeds meer schade aan gewassen van boeren.  Deze gans moet daarom intensiever worden verjaagd. Daarnaast zorgen standganzen voor meer overlast in de bewoonde omgeving.

De aanpak voor trekganzen blijft in grote lijnen gelijk. Wel wordt het werken met foerageergebieden verder geoptimaliseerd. Denk aan herschikkingen binnen foerageergebieden en wellicht ook verruiming van verjaagtijden