Elf van de twintig Natura 2000 (N2000) gebieden in Fryslân zijn stikstofgevoelig. Om een goed beeld te krijgen van de stikstofproblematiek in deze N2000-gebieden zijn gebiedsanalyses gedaan. Deze analyses geven inzicht in de natuur, economie, stikstofbronnen en -problematiek in het gebied. De gebiedsanalyses vormen de basis voor gesprekken over de (on)mogelijkheden voor de gebiedsgerichte stikstofaanpak in en rond de stikstofgevoelige N2000-gebieden.

Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat landbouw (melkveehouderijen) in Fryslân de belangrijkste bron van stikstofuitstoot is. Op de Waddeneilanden zijn dat ook scheepvaart en uitstoot uit de zee. In de - nog in de Eerste Kamer vast te stellen - stikstofwet stelt minister Schouten het doel dat in 2030 het stikstofniveau voor minimaal de helft van de hectares natuur in stikstofgevoelige N2000-gebieden in Nederland gezond moet zijn. In Fryslân ligt de grootste uitdaging om deze doelstelling te halen vooral in de N2000-gebieden op de zandgronden in het zuidoosten van de provincie. Het gaat dan om het Fochteloërveen, de Bakkeveense Duinen, het Wijnjeterperschar en het Drents Friese Wold. Als de doorkijk naar 2035 wordt gemaakt (74% gezonde ha in N2000-gebieden) dan komt Ameland daarbij.

Gebiedsgerichte aanpak

In de gebiedsgerichte aanpak worden maatregelen getroffen in de directe omgeving van N2000-gebieden, die samen met betrokkenen worden verkend. Doel is ervoor te zorgen dat er structureel minder stikstof neerslaat in natuurgebieden. Daarnaast worden er in de N2000-gebieden maatregelen getroffen om de natuur te herstellen. Het Rijk heeft hiervoor geld beschikbaar gesteld. De provincie ziet in de directe omgeving van de elf stikstofgevoelige N2000-gebieden mogelijkheden om maatregelen te koppelen aan andere te behalen doelstellingen. Denk hierbij aan de transitie van de landbouw (bijv. d.m.v. aanpassingen in bedrijfsvoering, extensivering, meer beweiden of stalaanpassingen) en het vastleggen van CO². De komende maanden spreekt de provincie met bewoners en (gebieds)commissies in het gebied en de dialoogpartners over welke (on)mogelijkheden er zijn voor de stikstofaanpak in ieder stikstofgevoelig natuurgebied. Eventuele provinciale bronmaatregelen worden hierin meegenomen. Op basis van deze verkenning werkt de provincie de gebiedsgerichte aanpak verder uit. Het streven is om in het najaar van 2021 te starten met de aanpak.

Friese aanpak

Fryslân werkt in de stikstofaanpak samen met Friese sectorpartijen uit de landbouw, natuur, bouw, mobiliteit, industrie en medeoverheden. De Friese stikstofaanpak is een gebiedsgerichte aanpak. Maatregelen moeten leiden tot herstel van de Friese natuur en structurele verlaging stikstofneerslag. Tegelijkertijd moet het nieuwe economische en maatschappelijke activiteiten mogelijk maken.